«Xubileu» é o nome dun ano particular: parece que deriva do instrumento utilizado para indicar o seu comezo; trátase do yobel, o corno de carneiro, cuxo son anuncia o Día da Expiación (Yom Kippur). Esta festa celébrase cada ano, pero adquire un significado particular cando coincide co inicio do ano xubilar. A este respecto, atopamos unha primeira idea na Biblia: debía ser convocado cada 50 anos, porque era o ano “extra”, debía vivirse cada sete semanas de anos (cf. Lv 25,8‑13). Aínda que era difícil de realizar, propoñíase como a ocasión para restablecer a correcta relación con Deus, coas persoas e coa creación, e conlevaba o perdón das débedas, a restitución de terreos alleados e o descanso da terra.

Citando ao profeta Isaías, o evanxeo segundo san Lucas describe deste mesmo modo a misión de Xesús: «O Espírito do Señor está sobre min; porque el unxiume. Envioume a evanxelizar aos pobres, a proclamar a liberación aos presos, e a vista aos cegos; a lles dar liberdade aos asoballados, a proclamar o ano de graza do Señor» (Lc 4,18‑19; cf. Is 61,1‑2). Estas palabras de Xesús convertéronse tamén en accións de liberación e de conversión nos seus encontros e relacións cotiáns.

Bonifacio VIII, en 1300, convocou o primeiro Xubileu, chamado tamén «Ano Santo», porque é un tempo no que se experimenta que a santidade de Deus nos transforma.

Co tempo, a frecuencia foi cambiando: ao principio era cada 100 anos; en 1343 reduciuse a 50 anos por Clemente VI e en 1470 a 25 anos por Paulo II. Tamén hai momentos «extraordinarios»: por exemplo, en 1933 Pío XI quixo conmemorar o aniversario da Redención e en 2015 o Papa Francisco convocou o ano da Misericordia. Tamén foi diferente o modo de celebrar este ano: na orixe coincidía coa visita ás Basílicas romanas de san Pedro e san Paulo, por tanto, coa peregrinación, posteriormente engadíronse outros signos, como o da Porta Santa. Ao participar do Ano Santo obtense a indulxencia plenaria.

Por vontade do Papa Francisco, os dous anos que preceden ao Xubileu están dedicados, o primeiro, ao redescubrimento do ensino conciliar e, o segundo, á oración.

O Ano do Concilio inaugurouse  o 11 de outubro de 2022 coa solemne Liturxia Eucarística no 60.º aniversario da apertura do Concilio Vaticano II, presidida polo Santo Padre.

O 21 de xaneiro de 2024, con ocasión do V Domingo da Palabra de Deus, o Santo Padre convocou o Ano da Oración, para recuperar o desexo de estar na presenza do Señor, de escoitalo e adoralo.